Indien je online al te maken hebt gekregen met negatieve comments, stigmatiserende beledigingen of haatboodschappen, dan ben je net als 66% van de deelnemers van de Safe To Be enquête 7.5. Je bent dus niet alleen.
Net als iedereen heb ook jij het recht te zijn wie je bent en te leven zonder angst voor geweld, misbruik of pesterijen, zowel online als offline. Indien je online haat ervaart, onthoud dan eerst en vooral het volgende:
Indien je het slachtoffer werd van online haat kan dat leiden tot een hele hoop verschillende emoties. Het is niet ongebruikelijk om woede, verdriet, stress of angst te voelen, of zelfs depressief te worden. Daarbovenop kan een gevoel van machteloosheid de situatie nog verergeren. Daarom is het belangrijk je te realiseren dat er dingen zijn die je kan doen.
Hoewel je eerste reactie misschien zal zijn onmiddellijk te reageren of net je hele account te verwijderen, is het belangrijk te proberen een stapje terug te nemen.
Neem allereerst even afstand van de situatie (en je computer). Denk na over wat je wilt doen. Indien mogelijk, praat met iemand en bespreek de mogelijke acties. Onthoud dat ook geen actie nemen een reële optie is. Er zijn geen perfecte oplossingen. Misschien gaat het om een complexe situatie of ken je de dader persoonlijk, misschien ben je door de online locatie gelimiteerd in je opties om te reageren of nam het misbruik plaats op een slecht gemodereerd platform en weet je niet hoe je ermee verder kan.
Wat de situatie ook is, onthoud dat de keuze om al dan niet op het misbruik te reageren volledig van jou afhangt. Je welzijn staat altijd voorop. Denk na over wat je nodig hebt. Bekijk hoe weerbaar je je voelt, bekijk de details van het incident en bedenk hoeveel energie je eraan kwijt wil. Zie de videoboodschap van Uwi 4.1 om te leren hoe die hiermee omgaat.
Kiezen niet te reageren
Sommige mensen die te maken kregen met online haatincidenten voelen zich mettertijd beter gewapend*. Ze zijn weerbaarder geworden. Anderen opteren nooit actie te ondernemen, of enkel op specifieke platformen. Indien je voor je eigen mentale gezondheid liever niet wilt reageren op online misbruik, is dat helemaal oké. Jouw persoonlijke grenzen zijn enkel en alleen door jou te bepalen, en variëren misschien doorheen de tijd. Het is niet jouw verantwoordelijkheid een agressor voor te lichten of een standpunt in te nemen.
Misschien ben je wel weerbaar genoeg om te reageren, maar kies je ervoor dat niet te doen vanwege redenen gerelateerd aan het incident of de agressor. Soms is een reactie precies waar een agressor naar op zoek is om zich machtiger te voelen, of om meer verkeer naar hun boodschap te leiden. Misschien vind je het wel een verspilling van tijd en energie, of wil je het simpelweg loslaten.
Kiezen te reageren
Sommigen weigeren zich het zwijgen te laten opleggen en kiezen ervoor te reageren op de online aanval. Dit kan om heel verschillende redenen: om het voor zichzelf op te nemen, om closure te kunnen vinden, of omdat ze zich weerbaar genoeg voelen om de agressor aan te pakken zodat ze dat niemand nog eens aandoen**.
Indien je ervoor kiest te reageren, probeer dan niet terug te slaan of wraak te nemen. De situatie kan escaleren en een pijnlijke kettingreactie veroorzaken. Reageer zo dat je niet interageert met het misbruik en dat je jezelf uit de situatie kan verwijderen.
*96% van de deelnemers aan de enquête die het slachtoffer werden van online haatmisdrijven of haatboodschappen maakte dit meer dan één keer mee. 1 op 5 werd er zelfs meer dan 100 keer het slachtoffer van gedurende de voorbije 5 jaar. Dit toont aan dat anti-LGBTI haat iets is waar LGBTI-personen regelmatig mee te maken krijgen.
**26% van de deelnemers aan de enquête die te maken kregen met online haatmisdrijven of boodschappen koos ervoor zichtbaarder te worden als LGBTI online.
In tegenstelling tot offline haatmisdrijven kan online haat worden vastgelegd, opgeslagen en als bewijs worden gebruikt. Misschien wil je op dit moment nog geen aangifte doen. Dan nog kan het nuttig zijn een dossier te maken van het incident zodat je sterker staat indien je op een later tijdstip wel actie wilt ondernemen. Bewijs van wat er precies gebeurde kan belangrijk zijn in het bepalen van over wat voor misdrijf het ging.
Voorvallen die eenmalig of onbelangrijk lijken, groeien soms uit tot een patroon van crimineel gedrag zoals stalking of pesterijen. Het is in dat geval heel handig om bewijs te hebben van alle voorvallen om het grotere probleem te kunnen schetsen. Wanneer men moet kunnen vaststellen of iets specifiek een haatmisdrijf genoemd kan worden, is elk bericht of elke post van belang. Hierin kan namelijk bewijs teruggevonden worden van het haatmotief van de aggressor. Zie het onderdeel Wat is online haat precies? 5. voor meer info.
Documenteer het misbruik wanneer het zich voordoet. De inhoud of het profiel kan later namelijk door de misbruiker of door het platform verwijderd worden. Indien je het moeilijk vindt om die kwetsende inhoud ergens vast te leggen, vraag dan hulp aan iemand die je vertrouwt. Sla de beledigende inhoud ergens op in een verre map op je computer. Hierdoor hou je het wel bij, maar word je er niet elke dag mee geconfronteerd.
Tip: indien je ervoor kiest te rapporteren, schrijf dan een verslag van wat er gebeurd is en sla dit op als tekstdocument. Zo hoef je niet alles keer op keer neer te schrijven indien je meerdere stappen moet doorlopen (wat wel eens het geval kan zijn).
De meeste online platformen bieden meerdere opties om misbruik in te perken of te stoppen.
Blokkeren: of het misbruik nu plaatsvindt in een app, via sms, comments, of getagde foto’s, je kan de dader praktisch altijd blokkeren.
Verwijder de comment/post/foto/…: Een dader het zwijgen opleggen door de haatdragende inhoud te verwijderen is een actieve daad van verzet en een krachtige manier van bestraffen. Indien je het kan -en wil-, verwijder dan het misbruik. Neem wel een screenshot voordat je het verwijdert. Dit kan nuttig bewijsmateriaal zijn als je aangifte wil doen van het misbruik (op een later tijdstip).
Aangifte doen: Je kan het misbruik rapporteren bij het platform. Fysieke bedreigingen, doodsbedreigingen, stalking, laster en eerroof zijn strafbaar in België, alsook publieke oproepen die aanzetten tot discriminatie en/of actie. In deze gevallen kan je de politie betrekken. Ook wanneer iets niet strafbaar is kan je aangifte doen, zowel bij de politie als bij een slachtofferhulporganisatie. Zie het onderdeel Aangifte doen in België 3.5 voor meer info.
Indien de situatie (mogelijk) escaleert tot stalking of aanhoudende pesterijen kan je best je accounts beschermen. Maak je je zorgen over wie je profielen kan zien? Maak je accounts privé. Gebruik hetzelfde paswoord nooit meer dan een keer en deel hen met niemand. Om je te helpen bij het managen van sterke en unieke paswoorden kan je een password manager gebruiken als Lastpass. Hetzelfde principe geldt voor je gsm. Beveilig deze met een paswoord of laat hem coderen.
Een andere vorm van beveiliging is twee-factor-authenticatie (2FA). Met deze methode moet je je identiteit tweemaal bevestigen. Eerst doe je dat met iets wat je kent (paswoord) en vervolgens met iets wat je hebt (GSM). Een voorbeeld van die tweede stap is het invullen van een code die je via SMS toegestuurd krijgt. Een ander voorbeeld is het gebruiken van een authenticatiemethode op je GSM zoals Google Authenticator. Hiermee wordt er een eenmalig paswoord van zes tot acht cijfers gegenereerd bovenop je gebruikelijke logingegevens.
De meeste websites zoals Facebook, Instagram,… laten het toe deze optie te activeren onder ‘instellingen’.
Voor meer informatie omtrent online zelfverdediging, bezoek je deze website: https://ssd.eff.org/en/taxonomy/term/362/