Er staan in het Belgische strafwetboek 10 misdrijven waarvoor verzwarende omstandigheden bestaan als je werd getarget omwille van je seksuele oriëntatie. Dit zijn de volgende:

>  Voyeurisme, aanranding van de eerbaarheid en verkrachting
>  Doodslag en slagen en verwondingen
>  Schuldig verzuim
>  Aanslag op de persoonlijke vrijheid en op de onschendbaarheid van de woning
>  Belaging
>  Beledigen door daden, geschriften, prenten en zinnebeelden en laster en eerroof
>  Brandstichting
>  Vernieling van bouwwerken en gebouwen
>  Vernietiging van of schade aan roerende goederen
>  Graffiti en schade aan onroerend goed

Ging het in jouw geval niet om een holebifoob misdrijf, maar een transfobe daad, dan is ‘doodslag en slagen en verwondingen’ het enige misdrijf waarbij zwaardere straffen kunnen gelden in België. Hopelijk wordt de wetgeving nog aangepast om ook genderidentiteit en genderexpressie op te nemen.

In februari 2020 werd het criterium ‘sekse-kenmerken’ opgenomen. Dat betekent dat intersekse personen vanaf nu ook expliciet beschermd zijn tegen discriminatie in de Belgische wetgeving.

Een haatboodschap is dus een ‘aanzettingsmisdrijf’ dat anderen oproept tot actie. Bij een aanzettingsmisdrijf probeert de dader bewust en met kwade intenties anderen aan te zetten om te discrimineren, te haten of geweld gebruiken tegenover bepaalde personen of groepen. Dit moet in het openbaar gebeuren, maar ook berichten in een Facebookgroep zijn dat, zelfs wanneer deze groep geheim of besloten is.

Er is nog een onderscheid te maken tussen ‘aanzettingsmisdrijf’ en ‘beledigingsmisdrijf’. Bij beledigingen roept de dader anderen niet op tot haat, maar richt die zich publiekelijk tot één persoon. Enkel die persoon kan in dat geval klacht indienen (een zogenaamd ‘klachtmisdrijf’). Beledigingen zijn dan ook geen haatboodschap, maar een haatmisdrijf waarvoor een strafverzwaring kan toegepast worden (zie “Was het een haatboodschap of een online haatmisdrijf?”).

Een extra moeilijkheid binnen de Belgische wetgeving over neergeschreven haatboodschappen is dat ze kunnen vallen onder de categorie ‘drukpersmisdrijf’. Bij een drukpersmisdrijf is er sprake van een strafbare mening of opinie die in het openbaar wordt geuit en wordt vermenigvuldigd, bijvoorbeeld op een forum, een blog of een website. Voor drukpersmisdrijven is een volksjury bevoegd (hof van assisen). Deze procedures zijn omslachtig en duur, waardoor drukpersmisdrijven in realiteit meestal niet worden vervolgd.

Werd je het slachtoffer van een online haatboodschap? Neem eerst even een stap terug. Denk na over wat je wilt doen (zie Neem een stapje terug 2.2). Weet dat jij het recht hebt te beslissen of je aangifte wilt doen of niet. Of je contact wilt opnemen met een slachtofferhulporganisatie of niet. Laat je informeren, praat erover met iemand die je vertrouwt, en neem je tijd om voor jezelf uit te maken of je concrete actie wilt ondernemen.

Je kon in deze rubriek al lezen wat een haatmisdrijf is volgens de letter van de wet.  Je kwam ook te weten wat een haatboodschap precies is. Maar zijn er ook haatmisdrijven die niet noodzakelijk boodschappen zijn, maar die wel online plaatsvinden?

Het antwoord is ja. Van de tien misdrijven waarvoor een strafverzwaring bestaat zijn er enkele die ook online kunnen plaatsvinden:

> Schuldig verzuim: wanneer iemand niet geholpen heeft iemand anders te helpen die in groot gevaar verkeerde.

> Beledigingen door geschriften, prenten of zinnebeelden en laster en eerroof: wanneer iemand werd beledigd of beschuldigd in het openbaar en/of de eer van die persoon werd aangetast. Dit misdrijf is altijd op een individu gericht en is een klachtmisdrijf, wat betekent dat enkel de beledigde persoon kan een klacht indienen.

> belaging (stalking) – wanneer een persoon herhaaldelijk wordt lastiggevallen en daardoor overlast ondervindt. De dader verstoort bewust de rust van deze persoon. In geval van belaging of stalking kan de rechter de hoeveelheid aan contactnames beoordelen en niet hun inhoud. Daardoor kan het hier niet gaan om een drukpersmisdrijf dat in realiteit meestal niet vervolgd wordt (voor meer uitleg over wat een drukpersmisdrijf is, ga naar Wat is een haatboodschap? 5.2).

Daarnaast zijn er nog misdrijven die online kunnen plaatsvinden, maar die niet vallen onder de legale categorie van het haatmisdrijf.

Dat betekent concreet dat ze volgens de Belgische wetgeving wel illegaal zijn, maar dat ze niet in aanmerking komen voor een strafverzwaring. Dat neemt niet weg dat hetgeen gebeurde niet ingegeven werd door haat, maar wel dat ze niet als haatmisdrijf worden gecategoriseerd door de wet. Een misdrijf blijft uiteraard wel een misdrijf.

Onderstaande lijst bevat voorbeelden van misbruik die leden van de LGBTI-gemeenschap op internet hebben meegemaakt. Ze is gebaseerd op de resultaten van de Safe To Be online-enquête van 2018 7.5.

Enkele disclaimers voor je deze lijst bekijkt:

Sommige voorbeelden kunnen schokkend of kwetsend zijn. Voorzichtigheid is geboden bij het lezen van de lijst.

> Weet dat, zelfs wanneer het over een strafbaar feit gaat, vervolging in de praktijk niet altijd mogelijk zal zijn (bvb wanneer de dader anoniem is). Ook in dat geval is het belangrijk dat je praat met iemand over wat er gebeurde. Ga naar het onderdeel Blijf niet stil 3.1 voor meer info.

> Sommige incidenten in deze lijst kunnen banaal klinken of ‘niet erg genoeg’, zoals uitgescholden worden of het niet erkend worden van je identiteit. Maar wanneer dit soort micro-agressies deel worden van je dagelijks leven kunnen ze een enorme impact hebben. Herhaaldelijke beledigingen kunnen daarnaast wel strafbaar zijn wanneer ze kunnen gecategoriseerd worden als stalking of belaging.

> Deze lijst is niet exhaustief en toont slechts een aantal van de meest voorkomende incidenten.

Maakte je een of meerdere van deze voorbeelden zelf mee en heb je nood aan een luisterend oor? Neem contact op met Lumi of een andere slachtofferhulporganisatie (Waar kan ik terecht? 3.5)

Aanzetten tot haat, discriminatie, of geweld met kwaadwillige intentie
Opmerkingen, posts of berichten die opzettelijk haat tegen een bepaalde maatschappelijke groep promoten, worden beschouwd als haatboodschappen. Deze opmerkingen zijn vaak strafbare feiten en kunnen vervolgd worden (Wat is een haatboodschap? 5.2).

Beledigingen
Beledigingen zijn een vorm van respectloze, schadelijke, smakeloze en/of verwerpelijke opmerkingen jegens een individu of een groep individuen. Een belediging op zich is niet noodzakelijk een strafbaar feit, al kunnen herhaaldelijke belediging een onderdeel van stalking of intimidatie worden. Afhankelijk van de inhoud van de belediging kunnen ze ook haatdragende intentie tegen de LGBTI gemeenschap aantonen en het haatmotief bevestigen (Wat is een haatmisdrijf? 5.1).

Chantage
(Online) chantage is een strafbaar feit waarbij iemand geld of een andere compensatie eist in ruil voor het niet openbaar maken van informatie of inhoud zoals afbeeldingen, video’s, berichten, pagina’s, etc. Er is sprake van emotionele chantage wanneer iemand controlerend of dwingend gedrag vertoont jegens een individu of een groep individuen.

Cybermobbing of dogpiling
We spreken van cybermobbing wanneer een groep individuen samenspant tegenover één ​​enkel slachtoffer. Dogpiling is een situatie waarbij kritiek of misbruik gericht is naar een persoon of groep vanuit verschillende hoeken. Dergelijke aanvallen kunnen bijzonder schadelijk zijn voor het slachtoffer omwille van de hardnekkigheid en de omvang van het misbruik. Beiden kunnen strafbaar zijn. Overweeg dit misbruik aan te geven bij een slachtofferhulporganisatie of bij de politie (Waar kan ik terecht? 3.5).

Cyberstalking
Online stalking of intimidatie is een misdrijf onder de anti-stalking-, laster- en intimidatiewetten. Dit kan gaan over verschillende soorten contactnames op een waaier aan platformen; verzoeken om seks, herhaaldelijke bedreigingen of intimidatie, valse beschuldigingen, laster, identiteitsdiefstal,… Ga na of je meer kunt doen om je online leven te beschermen in het onderdeel Bescherm je accounts 2.5 op deze website.

Indien het motief van de belager gebaseerd is op je (gepercipieerde) seksuele oriëntatie, dan gaat het over een haatmisdrijf (Wat is een haatmisdrijf? 5.1). Wanneer je het slachtoffer werd van cyberstalking, overweeg om alle berichten of aanwijzingen te registreren om het te kunnen melden later en eventueel het haatmotief aan te tonen (Veilig online 2.).

Deadnaming
Wanneer iemand naar transpersonen verwijst met de naam die ze gebruikten voordat ze in transitie gingen. Wanneer het deadnamen opzettelijk en herhaaldelijk is, kan het deel uitmaken van pestgedrag, beledigingen, doxxing, outing, of andere online haat. Deadnaming is op zichzelf geen strafbaar feit. Beledigingen zijn dat wel en kunnen zelfs een haatmisdrijf zijn als het motief kan aangetoond worden (Wat is een haatmisdrijf? 5.1)

Doodsbedreigingen
Doodsbedreigingen zijn een vorm van dwang waarbij iemand dreigt met het doden of laten doden van een persoon of  een groep mensen. Doodsbedreigingen zijn een strafbaar feit en vallen mogelijk onder de categorie ‘haatboodschappen’. Indien het motief van de belager gebaseerd is op je (gepercipieerde) seksuele oriëntatie, dan gaat het over een haatmisdrijf (Wat is een haatmisdrijf? 5.1)Blijf niet stil wanneer je doodsbedreigingen krijg. Praat met iemand en neem in overweging om dit aan te geven bij een slachtofferhulporganisatie of bij de politie (Aangifte doen in België 3.5).

Doxxing
Doxxing is het publiceren van persoonlijke of identificerende informatie over iemand zonder hun expliciete toestemming. Outing en doxing overlappen mekaar geregeld, omdat de informatie die gedeeld wordt bij doxxing vaak betrekking heeft op iemands seksuele oriëntatie of genderidentiteit. Doxxing kan een enorme impact hebben op een persoon. Het kan leiden tot het uiteenvallen van familierelaties en vriendschappen en problemen op het werk of op school veroorzaken. Doxxing op zich is niet strafbaar, tenzij het deel uitmaakt van stalking, beledigingen of haatboodschappen.

Dreigen met correctieve verkrachting
Bedreigingen met correctieve verkrachting zijn een vorm van dwang waarbij gedreigd wordt met verkrachting omwille van iemands vermeende seksuele oriëntatie, genderidentiteit of genderexpressie. Correctieve verkrachting wordt gekenmerkt door de overtuiging van de dader dat ze iemand heteroseksueel kunnen maken of aan de gendernorm kunnen onderwerpen door middel van aanranding of verkrachting. Dit kan een haatboodschap of beledigingsmisdrijf zijn. Overweeg dit aan te geven bij een slachtofferhulporganisatie of bij de politie (Waar kan ik terecht? 3.5).

Dreigen met fysiek geweld
Dreigen met fysiek geweld van een persoon of een groep mensen is vaak een strafbaar feit. Overweeg dit aan te geven bij een slachtofferhulporganisatie of bij de politie (Waar kan ik terecht? 3.5).

Dreigen met het vernietigen van eigendom
Dreigen met het vernietigen van eigendom is een vorm van dwang waarbij iemand dreigt met het vernietigen van eigendom (van eender welke aard). Dit wordt gezien als een strafbaar feit. Overweeg dit aan te geven bij een slachtofferhulporganisatie of bij de politie (Waar kan ik terecht? 3.5).

Dreigen met seksuele aanranding
Dreigen met het seksueel aanranden van een persoon of een groep mensen is een strafbaar feit. Overweeg dit aan te geven bij een slachtofferhulporganisatie of bij de politie (Waar kan ik terecht? 3.5)

(Dreigen met) outing
Het openbaar maken van iemands genderidentiteit, seksuele oriëntatie of HIV-status zonder hun toestemming wordt gezien als outing. Outing en doxing overlappen mekaar geregeld, omdat de informatie die gedeeld wordt bij doxxing vaak betrekking heeft op iemands seksuele oriëntatie of genderidentiteit. Doxxing kan een enorme impact hebben op een persoon. Het kan leiden tot het uiteenvallen van familierelaties en vriendschappen en problemen op het werk of op school veroorzaken. Outing op zich is niet strafbaar, tenzij het deel uitmaakt van stalking, beledigingen of haatboodschappen.

Grooming
Grooming vindt plaats wanneer een volwassene online contact opneemt met een minderjarige om een ​​vertrouwensband op te bouwen voor seksueel misbruik. Dit is een strafbaar feit.

Illegale pornografie
Het kopen en bekijken van porno is niet strafbaar. Het verspreiden ervan zonder rechten wordt wel gezien als illegale pornografie, net als het maken en verspreiden van pornografische beelden zonder toestemming van de deelnemers. Kinderpornografie (onder de 18 jaar) is altijd strafbaar.

Illegale seksting
Erotische afbeeldingen of geluidsopnamen van iemand verspreiden zonder medeweten en/of toestemming van die persoon is strafbaar, ook wanneer de persoon ooit instemde met de opnames. Als je erotische afbeeldingen verspreidt van iemand onder de 18, ben je altijd strafbaar, ook als je daarvoor toestemming hebt.

Laster
Laster (eerroof of smaad) is het onterecht schaden van iemands karakter of reputatie door het publiceren, plaatsen of verspreiden van valse verklaringen over hen. In België is laster en eerroof een strafbaar feit. Afhankelijk van de inhoud van de verklaringen kunnen ze ook haatdragende intentie aantonen en een haatmotief bevestigen (Wat is een haatmisdrijf? 5.1).

Pesten
Het herhaalde gebruik van beledigingen, dwang, bedreigingen of intimidatie van een persoon of een groep mensen online met als doel hen weg te pesten of lastig te vallen. Pestgedrag op zich is niet noodzakelijk een strafbaar feit, al kan herhaaldelijk pesten een onderdeel van stalking of intimidatie worden. Dit is wel strafbaar.

Seksuele intimidatie (online)
Wanneer cyberstalking of online intimidatie seksueel van aard is spreken we van seksuele intimidatie. Dit kan plaatsvinden op elk digitaal platform en kan een brede waaier aan gedragingen omvatten waar technologie gebruikt wordt om afbeeldingen, video’s, berichten, comments, pagina’s enz. te delen (privé of openbaar). Ga na of je meer kunt doen om je online leven te beschermen in het onderdeel Bescherm je accounts 2.5 op deze website.

Indien het motief van de belager gebaseerd is op je (gepercipieerde) seksuele oriëntatie, dan gaat het over een haatmisdrijf (Wat is een haatmisdrijf? 5.1). Wanneer je het slachtoffer werd van cyberstalking, overweeg om alle berichten of aanwijzingen te registreren om het te kunnen melden later (Veilig online 2.). Op die manier kan een eventueel haatmotief ook aangetoond worden en is strafverzwaring mogelijk.

Trolling
Trolling is wanneer iemand onenigheid creëert door ruzies te veroorzaken of mensen van streek te brengen door middel van haatdragende en vaak niet-relevante berichten in een online community. Een trol op sociale media is iemand die opzettelijk iets controversieel zegt om online verkeer te genereren op een post of comment. Trolling op zich is niet strafbaar.

Verspreiden van seksuele content zonder toestemming
Het zonder toestemming opnemen van seksuele beelden of geluidsmateriaal, net als het verspreiden of doorsturen ervan, zijn strafbare feiten.

Wraakporno (revenge porn)
Dit is het verspreiden van seksuele afbeeldingen, video’s of audio van iemand (vaak een ex-partner) zonder hun toestemming. De inhoud kan destijds gemaakt zijn met hun toestemming en nu verspreid worden om het slachtoffer te chanteren, te straffen of het zwijgen op te leggen. Wraakporno wordt gezien als psychologisch misbruik en kan, afhankelijk van de omstandigheden, tot huiselijk geweld of seksueel misbruik worden gerekend. In dat geval is het strafbaar.

Zelfmoord uitlokken (suicide baiting)
Het actief aanmoedigen van een persoon om hun leven te beëindigen. Suicide baiting is niet strafbaar op zich, maar kan deel uitmaken van een breder patroon van stalking, belediging, belaging, etc. Overweeg dit misbruik aan te geven bij een slachtofferhulporganisatie of bij de politie (Waar kan ik terecht? 3.5).

Vrijheid van meningsuiting is een essentieel mensenrecht en een hoeksteen van elke democratische samenleving. Komt de vrijheid van meningsuiting in het gedrag, zo ook de democratie. Wanneer iemand ‘vrijheid van meningsuiting’ kan aanhalen als excuus om te beledigen, te pesten of andere haatdragende boodschappen te verspreiden, moeten we herevalueren waar het ‘recht om te provoceren of beledigen’ eindigt en (mogelijk illegale) haatdragende content begint. Vrijheid van meningsuiting is een illusie wanneer bepaalde delen van de samenleving het zwijgen worden opgelegd door de ‘vrijheid van meningsuiting’ van anderen.

Er is een dunne lijn tussen een haatboodschap en vrije meningsuiting, vooral in een online omgeving, maar er kan wel degelijk  een duidelijk onderscheid worden gemaakt tussen beide.

Weet je niet of een opmerking, post, meme of site vrijheid van meningsuiting is of een haatboodschap? Vraag jezelf af wat het doel is van de content:

>  Zet het aan tot haat en discriminatie jegens anderen?
>  Beledigt het specifieke individuen?
>  Moedigt de content kritisch debat en constructieve discussie aan?

Als het antwoord op deze vraag het eerste is, kan dit wijzen op content die de vrije meningsuiting voorbijgaat. Overweeg in dit geval om actie te ondernemen, ook als het niet rechtstreeks naar jou gericht was (Waar kan ik terecht? 3.5).

Internationale samenwerking en bewustmaking is essentieel. Om zowel de vrijheid van meningsuiting te vrijwaren als het recht op eenieder om zonder discriminatie door het leven te gaan, moet elke internetgebruiker zich bewust zijn van de mogelijke impact van hun bijdragen.